Βιογραφία
Η Αθηνά Τάχα (γεννημένη στη Λάρισα το 1936) είναι διακεκριμένη Ελληνοαμερικανίδα εικαστικός καλλιτέχνης της διασποράς, γνωστή για την πρωτοποριακή συμβολή της στην περιβαλλοντική γλυπτική και την εννοιολογική τέχνη. Σπούδασε γλυπτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα (1954–1959) υπό τον γλύπτη Μιχάλη Τόμπρο, ενώ παράλληλα φοίτησε στο Γαλλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο (Alliance Française). Το 1960, με υποτροφία Fulbright, μετέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία της τέχνης στο Κολέγιο Όμπερλιν του Οχάιο (M.A., 1961). Στη συνέχεια, με κρατική υποτροφία (ΙΚΥ), μετέβη στο Παρίσι και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην αισθητική στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (1963), παράλληλα αποκτώντας δίπλωμα μουσειολογίας από τη Σχολή του Λούβρου.
Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της, η Τάχα εγκαταστάθηκε μόνιμα στις ΗΠΑ και ξεκίνησε μια λαμπρή πορεία ως ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια μουσείων προτού αφοσιωθεί πλήρως στη δημιουργική της σταδιοδρομία. Το 1963 ανέλαβε θέση βοηθού επιμελήτριας στο Allen Memorial Art Museum του Oberlin College, όπου εργάστηκε επί μία δεκαετία και προήχθη σε επιμελήτρια μοντέρνας τέχνης. Στο Oberlin οργάνωσε σημαντικές εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοποριακής έκθεσης «Art in the Mind» (1970), μίας από τις πρώτες εκθέσεις εννοιολογικής τέχνης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Παράλληλα, δημοσίευσε μελέτες για τη νεότερη γλυπτική (συμπεριλαμβανομένων δύο βιβλίων και πολλών άρθρων για καλλιτέχνες όπως ο Ωγκύστ Ροντέν, ο Μπρανκούζι και ο Νάντελμαν), συμβάλλοντας ουσιαστικά στον λόγο περί μοντέρνας τέχνης. Το 1973 αποφάσισε να στραφεί από τη μουσειακή/επιμελητική σταδιοδρομία στην ακαδημαϊκή διδασκαλία και την καλλιτεχνική δημιουργία: διορίστηκε καθηγήτρια γλυπτικής στο Oberlin College, θέση που διατήρησε έως το 1998. Από το 1998 εγκαταστάθηκε στην Ουάσινγκτον, αναλαμβάνοντας διδακτικά καθήκοντα στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ.
Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, η Αθηνά Τάχα αναδείχθηκε σε μία από τις πρώτες καλλιτέχνιδες που ανέπτυξαν την περιβαλλοντική, επιτόπια γλυπτική μεγάλης κλίμακας. Μέχρι σήμερα έχει κερδίσει περισσότερους από πενήντα διαγωνισμούς για μόνιμα έργα δημόσιας γλυπτικής, εκ των οποίων υλοποιήθηκαν περίπου σαράντα σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ. Τα έργα της –γλυπτικές παρεμβάσεις σε πλατείες, πάρκα, σιντριβάνια και άλλους δημόσιους χώρους– εκτείνονται από την Αλάσκα και την Αριζόνα έως τη Νέα Υόρκη και τη Φλόριντα, μεταμορφώνοντας το τοπίο με τη χρήση φυσικών αλλά και βιομηχανικών υλικών (πέτρα, τούβλο, χάλυβα, νερό, φυτά) και σύγχρονου φωτισμού. Ένα από τα γνωστότερα έργα της είναι το «Connections» (1981–1992), μια υπαίθρια γλυπτική διαμόρφωση μεγάλης κλίμακας στο κέντρο της Φιλαδέλφειας. Επιπλέον, η Τάχα πραγματοποίησε ατομικές εκθέσεις στη Νέα Υόρκη (Zabriskie Gallery, Max Hutchinson Gallery, Franklin Furnace, Kouros Gallery κ.ά.) και συμμετείχε σε σημαντικές διεθνείς ομαδικές διοργανώσεις – με πιο προβεβλημένη την παρουσία της στην Μπιενάλε της Βενετίας (1980). Το 1989 το High Museum of Art της Ατλάντα παρουσίασε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου της με τίτλο «Athena Tacha: Public Works, 1970–1988», επισφραγίζοντας την αναγνώρισή της ως μιας από τις σημαντικότερες μορφές στον χώρο της δημόσιας γλυπτικής.
Ως Ελληνίδα της διασποράς, η Τάχα διατήρησε στενούς δεσμούς με την πατρίδα, αντλώντας έμπνευση από την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά και το τοπίο. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της συνδύασε την κλασική αισθητική παιδεία της με τις σύγχρονες αναζητήσεις της αμερικανικής πρωτοπορίας, γεφυρώνοντας δύο κόσμους. Το έργο της διακρίνεται από φιλοσοφικές και επιστημονικές αναφορές – όπως η θεωρία της σχετικότητας, η κοσμολογία και η αρχαία φιλοσοφία – που εμποτίζουν τη μορφή και το περιεχόμενό του, εστιάζοντας σε θεμελιώδεις έννοιες όπως ο χώρος, ο χρόνος, η κίνηση και η ροή στη φύση. Η συμβολή της Τάχα έχει αναγνωριστεί διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα: το 2010 παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα η πρώτη μεγάλης κλίμακας έκθεση στην πατρίδα της («Από το Δημόσιο στο Ιδιωτικό»), αναδεικνύοντας σαράντα χρόνια δημιουργικού έργου. Η κληρονομιά της είναι πολυσχιδής, καθώς περιλαμβάνει δεκάδες δημόσια έργα που εμπλουτίζουν το δομημένο περιβάλλον, μια γενιά νεότερων καλλιτεχνών που διδάχθηκαν από την ίδια, καθώς και ένα εκτεταμένο αρχειακό και εκδοτικό έργο που καταγράφει την πορεία και το όραμά της.
Βιβλιογραφία
- Κομίνη-Διαλέτη, Δώρα (επιμ.), και Μιλτιάδης Παπανικολάου. «Τάχα, Αθηνά». Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών: Ζωγράφοι, γλύπτες, χαράκτες, 16ος–20ός αι. Τόμος V. Αθήνα: Εκδόσεις Μέλισσα, 2000.
- Tacha, Athena; Howett, Catherine M.; Howett, John. Athena Tacha: Public Works, 1970–1988. Ατλάντα: High Museum of Art, 1989.
- Senie, Harriet F.; Harper, Glenn; Trulove, James Grayson (επιμ.). Dancing in the Landscape: The Sculpture of Athena Tacha. Ουάσινγκτον: Grayson Publishing, 2000.
- Κοσκινά, Κατερίνα, και Συραγώ Τσιάρα (επιμ.). Αθηνά Τάχα: Από το Δημόσιο στο Ιδιωτικό. Θεσσαλονίκη: Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, 2010.
- McClelland, Elizabeth. Cosmic Rhythms: Athena Tacha’s Public Sculpture. Ohio Artists Now series. Οχάιο: Ohio Arts Council, 1998.
H βιογραφία δημιουργήθηκε με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης.